Sehl-i Mümteni Nedir?

Sözlükte “kolay” anlamına gelen sehl ile “gerçekleşmesi mümkün olmayan” manasındaki mümteni kelimelerinden meydana gelen terkibin sözlük anlamı “elde edilmesi hemen hemen imkânsız kolaylık” demektir. (TDV İslam Ansiklopedisi)

Özellikle divan edebiyatında sıkça kullanılır. Okuduğumuzda yazılması basit bir şiir, dize gibi gelir ama içerisindeki derin anlam ve kelimelerin özenle seçilmesi ile yazılması aslında göründüğü kadar kolay değildir. Bu nedenle elde edilmesi neredeyse imkansız kolaylık anlamına gelen "sehl-i mümteni" şeklinde ifade edilmiştir. 

Türk edebiyatında en güzel sehl-i mümteni örneklerini Fuzuli, Mehmet Akif Ersoy, Yunus Emre gibi yakından tanıdığımız şairlerimiz vermiştir. Şimdi edebiyatımızdaki en güzel sehl-i mümteni örneklerine bakalım: 

Söz ola kese savaşı 

Söz ola kestire başı

Söz ola agulu aşı       

Bal ile yağ ide bir söz -Yunus Emre- *agu: zehir

Mende Mecnun'dan füzun aşıklık istidadı var

Aşık-ı sadık menem Mecnun'un ancak adı var. -Fuzuli-

Bu beyitte yabancı sözcükler çok olduğu için sözcükleri tek tek yazmak yerine günümüz Türkçesi ile açıklamasını veriyorum: "Bende Mecnun'dan daha fazla aşıklık yeteneği var, sadık aşık benim Mecnun'un sadece adı var." 

Hayır, hayal ile yoktur benim alışverişim

İnan ki her ne demişsem görüp de söylemişim. -Mehmet Akif-

Beni bende demen bende degilem 

Bir ben vardır bende benden içeri. -Yunus Emre-

Yar için ağyare minnet ettiğim aybeyleme 

Bağban bir gül için bin hare hizmetkar olur. -Fuzuli- 

Türk edebiyatında en sevdiğim beyitlerden biridir. Derin anlamı, harika inceliği ve müthiş benzetmesi ile Fuzuli beni her defasında mest eder.

Günümüz Türkçesi ile anlamı şöyledir: "Yârim için düşmanımdan yardım istediğimi, ona minnet ettiğimi ayıp görmeyin, bahçıvan bir gül için bin dikene hizmetkar olur." Sizce de müthiş bir benzetme değil mi?

Şudur cihanda benim en sevdiğim meslek

Sözüm odun gibi olsun, hakikat olsun tek! -Mehmet Akif-

Niçin bu boyumu geçen minareler niçin?

Sanki günahlarımı semaya yazmak için

Yontulmuş kalemlerdir upuzun minareler. -Cahit Sıtkı- 

Daha nice örnek nice dize sıralayabilirim. Gerçekte edebiyatımız o kadar zengin ve o kadar güzel ki her bir şiir her bir dize harika anlamlar, benzetmeler barındırıyor. Şiirleri okurken yazılması kolay gibi geliyor ama derin anlam ve muhteşem sanat ile aslında hiç de göründüğü kadar kolay olmadığı aksine bu güzellikte şiirler yazmanın çok zor olduğu anlaşılıyor.

Peki sizin en sevdiğiniz sehl-i mümteni örneği hangisiydi? Bunların dışında sizin bildiğiniz ve sevdiğiniz şiir, dize örnekleri var mı? Görüşlerinizi yorum kısmında paylaşırsanız sevinirim :)